Gofio, Canarisch krachtvoer, voedzaam en lekker
Wat is gofio?
Gofio is een traditioneel gerecht dat zijn oorsprong vindt op de Canarische Eilanden. Het is meel dat wordt gemaakt van geroosterde gemalen granen, zoals maïs, tarwe of gerst en is rijk aan voedingsstoffen zoals magnesium en ijzer, en heeft door zijn veelzijdigheid een belangrijke plaats in het dieet op de Canarische eilanden, Puerto Rico en Venezuela.
Gofio wordt verwerkt in meerdere gerechten.
Gofio, vergelijkbaar met witte bloem maar iets geler van kleur afhankelijk van het roosteren, is een typisch Canarische voedingsmiddel. Het is verkrijgbaar in verschillende roostersterktes, afhankelijk van de voorkeur van de molenaar en degenen die het consumeren.
Vanwege zijn lage prijs en grote voedingswaarde werd gofio het belangrijkste voedsel voor de oorspronkelijke bewoners van de Canarische Eilanden en was cruciaal om de tijden van hongersnood die de eilandengroep in opeenvolgende perioden doormaakte, te verlichten.
Geschiedenis van Gofio
Op de Canarische Eilanden zijn er aanwijzingen dat gofio al vóór de Spaanse tijd werd gegeten door de inheemse bevolking van Berberse oorsprong, beter bekend als Guanchen, die zich op de archipel vestigden. Er wordt gezegd dat de Guanchen gofio voor het eerst ontdekten door geroosterde granen tot poeder te malen.
Dit product werd door de inheemsen “Gofio” of “Ahoren” genoemd, hoewel alleen het eerste woord bewaard is gebleven.
De oorspronkelijke bewoners van de Canarische Eilanden maakten verschillende soorten gofio, waaronder die met gerst, tarwe, linzen en zelfs varenwortel.
Later werden er nieuwe bestanddelen aan toegevoegd, zoals rogge en Amerikaanse gierst, die het aroma en de voedingswaarde verhoogden.
Het was een vitaal element wanneer voedsel schaars was, en het was ook lang houdbaar (wat een voordeel was voor bijvoorbeeld jagers).
Traditioneel voedsel
Momenteel het meest traditionele gerecht in de Canarische keuken, een centraal element van de gerechten en een kenmerk van de identiteit.
Tegenwoordig wordt gofio meestal gemaakt van maïs (gofio de millo)
Het is het meest traditionele voedsel van de Canarische Eilanden, de kinderen worden er mee grootgebracht en het staat bekend als een superfood. Meest gekende manier om gofio te consumeren is gemengd met melk als energiegevend ontbijt, of bij gestoofde gerechten voor een stevige lunch, ook gekneed als broodvervanger of als bijgerecht. Tegenwoordig wordt gofio, rijk aan mineralen en vitaminen, ook verwerkt in desserts, zoals ijsroom of mousse van gofio, of gemengd met fruit zoals bananen.
De gekneedde gofio, gemengd met een goede witte kaas (queso blanco) van de Canarische Eilanden en rijkelijk overgoten met olijfolie, is een delicatesse die nog lekkerder wordt als hij gedronken wordt met een fruitige lokale wijn.
Bovendien is de beschermde geografische aanduiding (IGP-Indicación Geográfica Protegida) “Gofio canario” sinds 10 februari 2014 door de Europese Commissie erkend.
Wordt gofio met maïs gemaakt?
Traditioneel werd tarwe of gierst (maïs) geroosterd in een zogenaamde “tostador” (toestel om te roosteren). Een metalen bak waarin het graan werd gestrooid en met een stok werd omgeroerd zodat het egaal en geleidelijk zou roosteren zonder aan te branden. De vers geroosterde granen werden daarna fijngemalen in ambachtelijke handbediende molenstenen en in metalen (meestal ijzer) molens, maar momenteel gebeurt dit machinaal.
Hieronder een beknopt overzicht van het industriële bereidingsproces van gofio:
- Granen reinigen vooral door te zeven
- Granen roosteren in branders aan 150º-200ºC
- Granen afkoelen door het een dag te bewaren in zakken of moderner door ventilatie
- Granen malen door wrijving tussen horizontale stenen
- Granen bewaren in roestvrije silos, vervolgens verpakken
Een krachtvoer boordevol vitaminen
Gofio zit boordevol essentiële vitaminen en is rijk aan mineralen zoals calcium, ijzer, zink, magnesium, fosfor en vitamine A en B (B1, B2, B3) en ook C en D. Bovendien bevat het veel antioxidanten die ontstekingen kunnen helpen verminderen en beschermen tegen ziekten.
Ook bevat gofio veel koolhydraten, eiwitten en vezels, waardoor het een voedzame energiebron is voor de Canarische bevolking. Het heeft een nootachtige smaak met subtiele zoete accenten en kan worden gebruikt ter vervanging van meel of als verdikkingsmiddel voor sauzen.
Gofio wordt van oudsher gebruikt als een bron van energie en voeding vanwege het hoge eiwitgehalte en de langzame vertering, waardoor je langer een gevuld gevoel hebt. Het reguleert ook de spijsvertering en bevordert een regelmatige stoelgang.
Het is gezond door zijn hoge vezelgehalte en lage glykemische index, wat betekent dat het zijn energie langzaam afgeeft en de bloedsuikerspiegel stabiel houdt. Dit maakt het een goede keuze voor mensen met diabetes of mensen die hun gewicht onder controle willen houden.
Geroosterde Gofio
Om vers geroosterde gofio te maken worden de granen, waaronder tarwe en varenwortel, in een pan met hete olie verwarmd tot ze licht goudbruin kleuren. Dan worden ze vermalen tot een fijn meel en gemengd met specerijen, suiker, noten en gedroogde vruchten.
Het mengsel wordt vervolgens in kleine balletjes of rotsjes gevormd en in hete olie gebakken tot de buitenkant knapperig is. Ten slotte wordt het met suiker of honing bestrooid of gewoon geserveerd als bijgerecht bij hoofdgerechten zoals stoofschotels en soepen.
Geroosterde gofio is een heerlijke snack die op elk moment van de dag kan worden gegeten!
Is gofio glutenvrij?
Zoals veel voedingsmiddelen die tarwe, gerst of haver bevatten, wordt gofio traditioneel als niet-glutenvrij beschouwd.
Sinds kort bieden fabrikanten echter glutenvrije versies van gofio aan die granen zoals maïs of rijst gebruiken in plaats van tarwe, gerst en haver. Dit maakt het mogelijk voor mensen met coeliakie om van dit populaire Canarische gerecht te genieten zonder dat zij zich zorgen hoeven te maken over poblemen met gluten. Hoewel de ingrediënten glutenvrij zijn, kan tijdens het productieproces nog steeds kruisbesmetting optreden, dus het is altijd het beste om uw arts te raadplegen voordat u gofio in uw dieet opneemt als u erg gevoelig bent voor gluten.
Gofio en Romerías
Romerías zijn lokale feesten die overal op het eiland worden gevierd. Elke stad heeft zijn eigen dorpsfeest en Romería, met muzikale optredens, folkloristische dansen. Tijdens de processie met de huifkarren wordt populair straatvoedsel zoals papas arrugadas (gerimpelde aardappelen), gofio en veel Canarische wijn uitgedeeld aan de bezoekers van de Romería!
Bij schoolfeesten en dorpsfeesten is gofio altijd aanwezig
Zowel Gofio als Romerías zijn erg populair onder de plaatselijke bevolking en toeristen en bieden een unieke gelegenheid om de authentieke Canarische cultuur te ervaren.
Wat is escaldón de gofio?
Gofio escaldón is een traditioneel en populair gerecht van de Canarische Eilanden. Het wordt gemaakt door een vlees- of visbouillon te koken die vervolgens in een aardewerken schaal (lebrillo) over de gofio wordt gegoten en tot een min of meer dikke consistentie wordt gekneed.
Het mengsel wordt vervolgens gekookt en geserveerd met groenten zoals uien, paprika’s, knoflook en tomaten. Het gerecht kan ook worden geserveerd met vis of vlees.
“Escaldón de gofio” is een belangrijk onderdeel van de Canarische keuken en bestaat al eeuwen. Al sinds de oudheid, toen het bereid werd door de Guanchen, de oorspronkelijke bewoners van de eilanden.
Het wordt meestal geserveerd als bijgerecht, maar kan ook alleen worden gegeten als lichte maaltijd of tussendoortje, vooral populair onder sporters vanwege de hoge voedingswaarde. Het is ook gemakkelijk te maken, dus perfect om snel iets gezonds en voedzaam op tafel te brengen. Toevoegingen zoals groene of rode mojo sauzen, samen met gesneden ui en zachte witte kaas, resulteren in een authentiek heerlijke Escaldón de gofio Canario.
Gofio escaldon is zeker het proberen waard als je ooit de kans krijgt!
Het wordt meestal alleen of met vis, vlees of groenten geserveerd. Het is een veelzijdig gerecht dat zowel warm als koud kan worden gegeten. Gofio escaldón wordt beschouwd als onderdeel van de cultuur en de gastronomie van de Canarische eilanden en is voor veel inwoners een belangrijk onderdeel van de lokale identiteit.
Gofio mousse, een heerlijk dessert
Gofio mousse is makkelijk te bereiden, gemaakt met slagroom, eieren, gofio, gecondenseerde melk en volle melk. Het eindresultaat kan perfect worden afgewerkt met geroosterde amandelen of chocoladeschaafsel voor een extra vleugje stijl.
Waar gofio kopen in België of Nederland?
Bij Naturitas kan er gofio online worden besteld. Ook bij CanarianMarket kan je gofio producten bestellen, doch de verzendingskosten zijn hoger, omdat er vanuit Spanje wordt verstuurd.
Gofio-molens op Tenerife
Een gofio-molen is veel meer dan een plaats waar het specifieke basisvoedsel van de Canarische Eilanden, wordt geproduceerd. De gofio-molen vertegenwoordigt onze eilanden, onze cultuur en ons volk.
Er zijn er nog ongeveer 40 molens over en twee daarvan staan in La Laguna, beiden al eeuwenoud.
Om een echte gofio-molen en molenaar te bezoeken, kijk op deze lijst.
Niets beter dan gofio aan te schaffen bij de producent, ambachtelijk gemaakt en verser kan niet!
